یکی از زمان‌هایی که تیم به بیراهه کشیده مى‌شود، وقتی است که بازیکن جدیدی وارد تیم می‌شود و بازیکنان قدیمی از او بیگارى می‌کشند. توجه داشته باشید که ممکن است هنگام سوءاستفاده از بازیکن جدید به پیامدهایى از جمله از هم پاشیدگى تیم، برقراری ارتباط نامناسب بین اعضاء تیم، مشکلات قضایی، آسیب دیدگی‌های بدنی و حتی مرگ دست پیدا کنید.
خوشبختانه، به هنگام ورود بازیکن جدید به تیم فعالیت‌هاى دیگری هم هستند که مى‌توانید انجام دهید و به حسى از غرور و وفادارى به تیم دست یابید. علاوه بر این، قطعاً پایه‌گذارى رسوم مثبت تیمی و کنار گذاشتن رسوم غلط قبلی، مزیت‌های فراوانی را، هم خارج از زمین و هم داخل زمین در بر دارد.
چگونه بفهمم عملى، سوءاستفاده است؟
سوءاستفاده را این چنین تعریف مى کنند:
هر فعالیت تحقیرآمیز، توهین‌آمیز، خفت‌بار یا وادار کردن بازیکن تازه وارد به انجام کاری که تمایلی به انجام آن نداشته باشد را گویند. (هاور و پولند، ١٩٩٩، ص۴)
بنابراین، اجزاء کلیدى سوء استفاده به شرح زیر است:
- فعالیتى است که بر دوش بازیکن/ بازیکنان تازه وارد گماشته می‌شود.
- این فعالیت باعث مى‌شود بازیکن/ بازیکنان تازه وارد احساس خجالت کنند و در معرض خطر یا آسیب ذهنی و بدنی بیافتند.
- همچنین فعالیتی که حتى کاملاً بر عهده‌ی یک عضو تازه وارد گمارده شود نیز باز هم سوءاستفاده محسوب مى شود.
بسیارى از بازیکنان سابق اما خوش نیت تیم که خود روزی درگیر سوءاستفاده بوده اند، تصمیم دارند این رسم زشت و ناپسند را از تیم خود خارج کنند. لذا آنها در مورد اینکه فعالیتی که برعهده‌ی بازیکن تازه وارد گمارده شده است بیگاری است یا خیر نگران هستند؟ لذا براساس تعاریف خود یا احساسات خود قضاوت مى‌کنند. باید گفت در این شرایط اغلب این قضاوت‌ها و احساسات صحیح است اما برای روشن‌تر شدن موضوع چند عمل دیگر که جزء سوءاستفاده در نظر گرفته مى‌شوند در زیر آمده است:
- فریاد زدن و ناسزا گفتن به بازیکن تازه وارد.
- اجبار به حفظ نمادهای تیم (پوشیدن لباس خاص، داشتن رفتاری خاص و …)
- خدمتکار شخصى یک بازیکن قدیمی شدن.
- محرومیت‌های خوابی، غذایى، بهداشتى و… از سوی بازیکن قدیمی
- اجبار به خوردن و آشامیدن غذاهاى چندش‌آور (هوور و پولند، ١٩٩٩)
یکى دیگر از تصورات غلط معمول درباره‌ی سوءاستفاده و بیگاری کشیدن از اعضاء جدید تیم این است که، در صورتى که ورزشکار تازه وارد، انجام آن کار را بپذیرد اشکالى ندارد. در واقع، این عمل نیز یک سوءاستفاده محسوب می‌شود حتى در صورتى که فرد را از لحاظ جسمى مجبور به همکارى نکنند.
ورزشکاران تازه وارد گاهی با تحمل ترس، فشارهای روانی و جسمی زیاد به دلایل زیر کاری که از آنها خواسته شده را انجام می‌دهند:
- آنها نمى‌خواهند هم تیمی‌های خود خصوصاً بازیکنان قدیمی را ناامید یا عصبانى کنند.
- آنها مى‌خواهند ارزش خود را به گروه اثبات کنند، حتى اگر این کار به آنها آسیب برساند.
- آنها نگران این هستند که اگر؛ در برابر سوءاستفاده قرار گرفتن و بیگاری کردن مقاومت ورزند، شرایط بدتر شود.
- آنها معتقدند که؛ مقاومت در برابر بیگاری باعث مى‌شود از تیم بیرون انداخته شوند.
- آنها نمی‌دانند که حق انتخاب دارند. ( آلن و مادن، ٢٠٠٨)
گاهى اوقات، واضح است که یک فعالیت سوءاستفاده است، اما ورزشکاران، چون خود تجربه‌ى آن را در زمانى که تازه کار بودند دارند، فکر مى‌کنند اشکالى ندارد که این اعمال را در تیمشان انجام دهند (ادلمن، ٢٠٠۴). این ” ذهنیت به‌جا مانده” نه تنها سوءاستفاده را همیشگى مى‌کند، بلکه مى‌تواند شدت آن را در صورتى که فرد بیگارى کِشنده حس کند باید برای جبران گذشته‌ی خود، میزان بیگاری را از سالهای قبل بیشتر کند، افزایش دهد.
چرا نباید بیگارى بکشیم؟
اگر سوءاستفاده در تیم شما مرسوم شده است متوقف کردن آن کار دشوارى است. باید توجه داشت که بیگارى کشیدن‌ها مى‌تواند پیامدهاى بسیار جدى به دنبال داشته باشد. در ابتدا، سوءاستفاده، مى‌تواند به آسیب‌هاى جسمانى ( به عنوان مثال، آسیب های عضلانی، شکستن استخوان‌ها، مسمومیت و…) و روانى ( به عنوان مثال، استرس، افکار خودکشى و…) جدى منجر گردد. بسیارى از این آثار منفى، به صورت تصادفى رخ مى دهند، بنابراین اهمیت دارد که از هر گونه موقعیت خطر آفرین احتمالى اجتناب ورزید.
دلایل دیگر عبارتند از:
- سوءاستفاده مى‌تواند یک تیم را از هم بپاشد. بیگارى کشیدن از ورزشکاران سطوح پایین‌تر اتحاد تیمى را از بین می‌برد و تیم را از رسیدن به اهدافش باز می‌دارد ( ون رالت، کونلیوس، لیندر و بریتون، ٢٠٠٧). به عنوان مثال، برخى از ورزشکارانى که بیگارى از آنها کشیده شده بود، خشم و حس انتقام، انصراف از تیم یا انتقال به تیم دیگری را گزارش دادند.
چه کارهایی میتوان به جای بیگاری کشیدن انجام داد؟
پیشنهاد روانشناسان ورزش:
خوشبختانه، هنگامی که بخواهیم کار مثبتی انجام دهیم، گزینه‌هاى زیادى براى انتخاب در پیش رو داریم. شما می‌توانید برای اعضای جدید نقش تعیین کنید، اتحاد و غرور تیم را تقویت کنید و به بازیکنان جدید کمک کنید تا ارزش عضو بودن در تیم شما را بدانند.
پیشنهاد ما این است که برخى از فعالیت هاى ذیل را که سوءاستفاده محسوب نمی‌شود انجام دهد:
- مجلسى را ترتیب دهید. به عنوان مثال: شام، مسابقه‌ى پانتومیم و اطلاعات عمومى راجع به تیم و هر کاری که به اعضای جدید و دیگر اعضای تیم کمک می‌کند همدیگر را بهتر بشناسند و با گذشته‌ی تیم بیشتر آشنا شوند.
- پرچم یا چیز دیگری را به عنوان نماد تیم همچون “مشعل المپیک“ دست به دست کنید تا در نهایت به دست ورزشکار تازه وارد برسد. (به عنوان مثال توپ، لباس، دفترچه و یا حتی هدیه‌ای به عنوان ورود فرد جدید به تیم و…).
- یک برنامه دوستانه با هم تیمی‌هاى سطح بالا و سطح پایین ترتیب دهید.
- یک کاری را به عنوان کار مشارکتی یا بهبود کار تیمى برنامه‌ریزى کنید (به عنوان مثال: مرتب کردن خوابگاه در ساعتی مشخص، زیباسازی محل تمرین و…).
- روزی را به عنوان روز افتخار/ غرور تیم نام گذاری کنید و مجلسی برنامه‌ریزی کنید که در آن همه‌ی بازیکنان تیم شرکت داشته باشد.
- برنامه‌ای را با یک تیم دیگر و بازیکنان جدید آنها ترتیب دهید ( به عنوان مثال: شام و یا مسابقه‌ى ورزشى).
- با همکاری دیگر بازیکنان تیم، اهداف و رسالت تیم را نگارش کنید و از همه بازیکنان بخواهید آن را امضاء کنند و به آنها متعهد شوند.
درس مهمی را میتوان از تیم والیبال مردان دانشگاه سنت توماس گرفت. تیمی که فعالیتش به مدت یک فصل به دلیل بیگاری کشیدن از اعضای جدید در یک مهمانی تیمی؛ در شب بیست و سوم اکتبر ۲۰۱۰، به حالت تعلیق در آمد. نکته‌ى ناراحت کننده اینجاست که به جای اینکه در مهمانی شرایطی برای افزایش اتحاد و همبستگی تیمی فراهم باشد، جو مهمانی به سمت آزار، اذیت و تحقیر ورزشکاران تازه وارد کشیده شد و آن شب، آنها یکى از هم تیمی هاى جدید خود را از دست دادند.
روى هم رفته، ورزش باید محیطی برای بروز هیجانات، احساس غرور و افتخار،رقابت، رفاقت و احساس‌ها و هیجانات خوب و مثبت باشد. بمنظور کمک به تیم خود براى رسیدن به این اهداف، ایجاد رابطه محکم و مثبت بین افراد تیم یک گام ضروری است، و اینکه چگونه شما تصمیم مى‌گیرید این رابطه را ایجاد کنید، نیز مسئله‌اى کلیدى مى‌باشد. در این رابطه، انتخابى هوشمندانه و با اطلاعات کافى انجام دهید، تصمیمى بگیرید که تمامى اعضاء تیم را متحد کند و تصمیم بگیرید که بیگارى و سوء استفاده را از میان بردارید.
منابع:
۱- Sarah Carson, Could I Be Hazing? A Definition and Positive Initiation Ideas. James Madison University.from http://www.appliedsportpsych.org
۲- Allan, E.J. & Madden, M. (2008, March 11). Hazing in view: College students at risk.Initial findings from the national study of student hazing.
۳٫ Edelman, M. (2004). Addressing the high school hazing problem: Why lawmakers need to impose a duty to act on schools. Pace Law Review, 25(1), 15-47.
۳٫ Hoover, N. & Pollard, N. (1999, August 30). Initiation rites and athletics: A nationa survey of NCAA sports teams.
۴٫ Van Raalte, J.L., Cornelius, A.E., Linder, D.E. & Britton, B.W. (2007). The relationship between hazing and team cohesion. Journal of Sport Behavior, 30(4), 491-507.
۵٫ Stophazing.org (2010). State anti-hazing laws.
ترجمه و گردآوری: لیلا ابراهیمی
کارشناس ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز