به جرأت می‌توانم بگویم نگارش یک تعریف کاربردی، قابل درک و غیرکلیشه‌ای از روانشناسی ورزش که برای مخاطبان مفید باشد، کاری بس چالش بر انگیز برای من بود. برای بیان شفاف چیستی این علم، تعاریف مختلفی از روانشناسی ورزش را در چندین کتاب و منبع معتبر بررسی کردم و در نهایت تصمیم گرفتم با شرح حالی از دورانی که خودم ورزش را بصورت حرفه‌ای و قهرمانی دنبال می‌کردم به بیان تعریفی کاربردی از این علم شگرف بپردازم.
تا سالها پیش من نیز مانند همه‌ی ورزشکاران استرس پیش از مسابقه را تجربه می‌کردم.
گاهی افکاری مثل، قراره چی پیش بیاد؟! نکنه ببازم؟! نکنه جلوی حریف ضعیف خوب بازی نکنم؟! و… به شدت کلافه ام می‌کرد.
گاهی شب قبل از یک مسابقه‌ی مهم آنقدر هیجان گرفتن مدال طلا رو داشتم که به بی‌خوابی دچار میشدم و روز مسابقه کسل بودم و این موضوع باعث می شد حتی دستم به مدال هم نرسه.
اغلب به دلیل عواملی همچون هزینه‌های مالی، عدم ارتباط مناسب با کادر تیم و فشارهای متعدد اطرافیان برای نتیجه گرفتن آشفته بودم.
گاهی در روز مسابقه، باید بازی اولم رو پشت سر می‌گذاشتم تا موتورم روشن می‌شد.
گاهی استرس و اضطراب حین مسابقه آنچنان برایم بالا بود که دل درد شدید و حالت تهوع اجازه نمی‌داد بهترین خودم باشم (سندروم روده Slot Gacor تحریک پذیر). این صحنه از مسابقه‌ی قهرمانی کشور را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم: در مرحله یک هشتم نهایی (مبارزه برای ورود به مدالیست‌ها) مربی‌ایی که همراه تیم آمده بود سطلی کنار زمین بازی‌ام گذاشت تا اگر استفراغ کردم زمین بازی را کثیف نکنم. اگر چه من در آن مسابقه پیروز شدم اما این برای من خیلی خجالت آور بود که بخواهم برای همیشه سطلی کنار زمین بازی‌ام داشته باشم.
خلاصه، در این شرایط همیشه به دنبال فردی بودم تا من را بدون قید و شرط بپذیرد، برایش صحبت کنم و از او کمک بگیرم تا بتوانم با این شرایط آشفته‌ام کنار بیایم و بتونم به اهدافم دست پیدا کنم.
اما تنها کاری که در آن زمان نسبت به آن آگاهی داشتم تمرین بدنی، تکنیکی و تاکتیکی بود. تمام توانم را برای انجام آنها می‌گذاشتم ولی نتیجه آن نشد که انتظارش را می‌کشیدم.
نتیجه‌ی آن همه تمرینات سخت نه تنها قهرمانی نبود، بلکه آسیب دیدگی شدید و اجبار به ترک ورزش دقیقاً در زمان شکوفایی من بود.
حال، سالها از آن روزها می‌گذرد و من کارشناس ارشد روانشناسی ورزش هستم و به‌عنوان مربی مهارت‌های ذهنی به ارائه خدمات روانشناسی ورزش می‌پردازم. وقتی با شرایط کنونی به گذشته ورزشی خودم نگاهی می‌اندازم به این موضوع پی می‌برم، فردی که به دنبال او بودم تا من را بدون قید و شرط بپذیرد، برایش صحبت کنم و از او کمک بگیرم تا بتوانم با آن شرایط کنار بیایم، کسی نبوده است جز یک روانشناس ورزش خبره. اگر روانشناس ورزشی خبره در کنار من بود می‌توانست با دادن مشاوره‌های تخصصی و تمرینات ذهنی همچون تنفس شکمی، تصویر سازی، هدف گزینی و … به من کمک کند چگونه اعتماد به نفسم را افرایش دهم، چگونه استرس و اضطرابم را کم کنم و با آنها کنار بیایم، چگونه بتوانم بهتر تمرکز کنم، چگونه بتوانم مهارت‌های ارتباطی‌ام را افزایش دهم و در نهایت چگونه یک قهرمان هم در زندگی ورزشی و هم در زندگی شخصی‌ام باشم. از نگاهی دیگر اگر مربیان من از روانشناس ورزشی خبره‌ایی استفاده می‌کردند نیز می‌توانستند ورزشکاری داشته باشند که بیشتر و بهتر نتیجه‌ی زحمات آنها را بدهد و در نهایت دلارهای هزینه شده هدر نروند.
مسئولان، مربیان، ورزشکاران، داوران و والدین گرامی روانشناسان ورزشی خبره اگرچه چوب جادویی ندارند تا مشکلات را در یک لحظه پاک کنند اما می‌توانم بگویم یک روانشناس ورزشی خبره با بهره‌گیری از علم روانشناسی ورزشی توانایی این را دارد تا به ورزشکاران و مربیان کمک کند بهترین عملکرد خود را داشته باشند و به نوعی همانی باشند که می‌توانند باشند. می‌تواند به داوران کمک کند تا تحت شرایط پرفشار بهترین قضاوت را داشته باشند، می تواند والدین ورزشکاران را راهنمایی کنند تا چگونه با فرزند ورزشکار خود رفتار کنند.
در پایان به یک تعریف علمی از روانشناسی ورزش و تمرین به نقل از گیل و ویلیامز اشاره می‌کنم: روانشناسی ورزش و تمرین مطالعه علمی افراد و رفتارهای آنها در زمینه ورزش و تمرین، و کاربرد علمی این دانش است (۱).
(( قهرمان زندگی خود باشید))
ارادتمند شما
سید احمد قاضی‌عسگر
دانش‌آموخته روانشناسی ورزش از دانشگاه تهران
مربی و مدرس مهارت‌های روانی در ورزش
منبع
۱٫Psychological Dynamics of Sport and Exercise-3rd Edition. By Diane Gill, Lavon Williams.2008